İktidarın “Türkiye Yüzyılına Nefes” Temasıyla Ağaçlandırma Etkinliğine Uzmanlardan Tepki: “Dikilen Ağaçlar Ormana Dönüşüyor mu? Verilere Ulaşamıyoruz”
DİLAN KUTLU
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatıyla 2019 yılından beri kasım ayında yapılan ağaçlandırma çalışmaları bu yıl “Türkiye Yüzyılına Nefes” temasıyla 81 ilde gerçekleştirildi. Türkiye’nin doğal ormanlarının yıllar içinde ranta kurban edilerek parçalandığını belirten uzmanlar, iktidara; “Törenle dikilen ağaçlar ormana dönüşüyor mu?” diye soruyor. Dikilen fidanların hayata tutunduğuna dair istatistiksel bilgilere ulaşamadıklarını tabir eden uzmanlar, “Bu oranlar verilirse ‘Devam edilsin ya da etmesin’ diye fikrimizi söyleriz” diyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından yayınlanan genelge ile 2019 yılından beri 11 Kasım, “Milli Ağaçlandırma Günü” olarak kutlanıyor, 81 vilayette eş vakitli düzenlenen fidan dikimi yapılıyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın “Türkiye Yüzyılına Nefes olalım” başlığıyla duyurduğu ağaçlandırma etkinlikleri de bu yıl 81 ilde yapıldı. “Kasım ayında dikilen ağaçların hayata tutunması zor” diyen uzmanlar, 1975’ten beri kutlanan 21 Mart Dünya Ormancılık Günü ve Haftası’na dikkat çekiyor, “21 Mart’ın Ağaçlandırma Bayramı olduğu bilinmiyor mu?” diyor.
Orman Genel Müdürlüğü (OGM) bilgilerine nazaran; ormanlardan 2021 yılında 5 milyar 159 milyon 282 bin 939 lira gelir elde edildi. Bu yılın bütçesinde ise OGM gelirlerinin 6 milyar 215 milyon 952 bin lira olması hedeflendi. Uzmanlara nazaran bu datalar ormanlar yol, güç santralleri, otel üzere ranta açılması manasına geliyor.
Türkiye Ormancılar Derneği’nin verilerine göre; yalnızca 2017-2021 yılları arasındaki beş yıllık dönemde endüstriyel ve yakacak olmak üzere toplam odun üretiminde yüzde 69,5’luk bir artış yaşandığı, yüksek oranlarda gerçekleşen bu artışla ormanlar üzerinde ağır bir odun üretimi baskısı oluştuğu tabir ediliyor.
“SORUN ŞU TÖRENLE DİKİLEN AĞAÇLAR ORMANA DÖNÜŞÜYOR MU?”
Ormancılık Siyaseti Uzmanı, Bartın Üniversitesi Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erdoğan Atmış ve İstanbul Üniversitesi Orman Botaniği Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ünal Akkemik, Türkiye’nin ormanları hakkında ANKA Haber Ajansı’na konuştu:
81 vilayette birebir anda “rekor kıracağız” diye ağaçlandırma çalışması yapıldığını belirten Erdoğan Atmış, “Sorun şu törenle dikilen ağaçlar ormana dönüşüyor mu? Asıl bunu bizim konuşmamız gerekiyor. Bu törenler nerede yapılıyor? Yol kenarlarında, üniversite kampüslerinde, okul bahçelerinde yapılıyor. Bu tür törenlerde dikilen fidanların bir ormana dönüşeceğini söylememiz çok güç. Dönüşmüyor da…” dedi.
“AĞAÇLANDIRMAYLA KAZANDIRILMIŞ ORMAN MİKTARI 717 BİN HEKTAR, BÜTÜN ORMANLARIMIZIN YÜZDE 3,2’Sİ”
Dünya Tarım ve Besin Örgütü’ne (FAO) Orman Genel Müdürlüğü’nün gönderdiği rapordan bahseden Erdoğan Atmış, “O raporda, ‘Türkiye’deki ağaçlandırmayla kazandırılmış orman miktarı toplamda 717 bin hektar’ diyor. Yani bütün ormanlarımızın yüzde 3,2’si kadar bir orman. Geri kalan ormanlarımız doğal kendi kendine yetişen ormanlar. 1940’lı yıllardan bu yana yapılan ağaçlandırma yapıyoruz. Fakat bunun ancak 717 bin hektarı ormana dönüşebildi” diye konuştu.
“DOĞAL ORMANLAR DA ENERJİ SANTRALLERİNE YOLLARLA HAVALİMANLARIYLA YOK EDİLİYOR”
Var olan doğal ormanlarında “enerji santralleriyle, yollarla, havalimanlarıyla, katı atık tesisi, sağlık ve eğitim tesisi” üzere birçok nedenle tahsis edilerek yok edildiğine dikkat çeken Erdoğan, “Ağaçlandırmayla kazanılmış ormandan daha fazla orman, bizzat uygulamalarla bir şekilde orman dışına çıkmış durumda” diyerek şunları ekledi:
“TÜRKİYE’DEKİ ORMANLARIN PARÇA SAYISI 11 YIL İÇİNDE YÜZDE 56 PARÇALANMIŞ”
“2008 ile 2019 yılları için Orman Genel Müdürlüğü’nün hazırladığı raporda şöyle diyor, ‘Türkiye’deki ormanların parçalanması 11 yıl içinde yüzde 56 artmış. Büyük ormanlarımızı büyük yollarla, otellerle, termik santralleriyle, elektrik iletim hatlarıyla paramparça etmişiz. O büyük ormanlar küçüle küçüle 10 hektardan ormana dönüşmüş önemli bir kısmı. 10 hektardan küçük ormanlar yüzde 118 artmış. Böyle büyük bir kayıp varken; kalkıp bir okul bahçesine, yol kenarına belli sayıda fidan dikip, ‘Bakın ormanlarımızı şu kadar arttırdık’ demenin anlamsızlığını anlatmak istiyorum.
“2019’DAN SONRA AĞAÇLANDIRMA TABANA VURDU, BİRİLERİ BİZE KULAK VERSİN”
Türkiye’de bu ağaçlandırmanın başladığı 2019’dan sonra ağaçlandırmada tabana vuruldu. En düşük ağaçlandırma yapıldı. 2014 ile 2021 yılları ortasında Türkiye’deki odun üretimi yüzde 69 gibi rekor bir oranla arttı. Bu odunu işleyen sanayicilerin kazancını arttırmak için yapılıyor. Alınan hedefler Türkiye’de çok daha ileriye gidecek. 2021’de 32 milyon metreküp odun üretildi. 2005 yılında bu ülkede 13 milyon metreküp odun üretiliyordu. Yazdığımız kitaplarda makalelerde anlattığımız şeyler de var birileri bize kulak versin diye bekliyoruz.”
Orman alanlarında inceleme yaptığını belirten Ünal Akkemik ise, “Toplumun bildiği ormancılık haftamız vardı. Neden mart ayı değil de kasım ayı? Kurak geçen bir devirde o ağaçlandırmayı yaptığınız vakit bakımını yapmak son derece güç ve fidanların hayata tutunması da riskli. Fidanların tutma muvaffakiyetinin en arttığı devir mart devridir. Bu periyotta toprakta su olur” dedi. Akkemik, şöyle devam etti:
“ACABA BU DİKİLEN FİDANLARIN YÜZDE NE KADARI TUTUYOR? BUNLARLA İLGİLİ İSTATİSTİKLERE ULAŞAMIYORUZ”
“2019’dan bu yana bir günde milyonlarca fidan dikiliyormuş gibi bir algı oluşuyor. Acaba bu dikilen fidanların yüzde ne kadarı tutuyor? 11 Kasım 2019, 11 Kasım 2020, 11 Kasım 2021’de dikilen fidanların tutma başarısı ne kadardır? Hangi bölgede muvaffakiyet yüksek hangi bölgede muvaffakiyet düşük? Bunlarla ilgili istatistik bizde yok ve ulaşamıyoruz. Bunların oranları bilimsel olarak verilirse o vakit ‘Devam edilsin ya da etmesin’ diye fikrimizi söyleriz.
“ARAZİ ÇALIŞMALARINDA ÇOK CİDDİ KESİMLERİN YAPILDIĞINI GÖRÜYORUZ, DEPOLAR SONUNA KADAR DOLU”
Bu yaz yaptığımız arazi çalışmalarında yaşlı ağaçların çok azaldığını görüyoruz. Zira çok önemli kesitler var. Depolar sonuna kadar dolu. Bilhassa Karadeniz Bölgesi’nde. Bolu’da yıllarca arazi çalışması yaptım ve oralarda yaşlı köknarlar vardı. Ancak son vakitlerde yaşlı köknarların yerini en fazla 60 yaşlarında ağaçların aldığını görüyoruz. O yüzden biz nefesimizi azaltıyoruz. Ormancılığın yüzyılı hedefleniyorsa mevcut ormanların, doğal yapının korunması için kısımları durdurmak uygun vakitte fidan dikimini sağlamaktır.”
